GSS dzień 5

DZIEŃ 5: Lesista Wielka - Schronisko "Sowa"

Data: 08.VII.2016

Dzienny dystans: 31,2 km (GSS) + 2,8 km (wejście na Waligórę)

Wyprawowy dystans: 153,6 km (GSS), 162,6 km (całość)
Dobowa suma podejść: 1624 m
Dobowa suma zejść: 1575 m

Najwyższy punkt na trasie GSS - dzień 5: Góry Kamienne - Waligóra (936 m n.p.m. - poza GSS), Turzyna (895 m n.p.m. - sam GSS); Góry Sowie - zbocze Sokolicy (ok. 910 m n.p.m.)

Schroniska turystyczne i inne obiekty noclegowe na trasie:
- Schronisko PTTK "Andrzejówka":    http://andrzejowka.com.pl/

- Gospoda Sudecka w Grzmiącej (Rybnica Mała):    http://www.gospodasudecka.pl/
- Schronisko "Orzeł":    http://www.orzel.info.pl/    lub    Facebook
- Schronisko "Sowa":    http://schroniskosowa.republika.pl/

Trasa:

GÓRY KAMIENNE:  /MASYW DZIKOWCA I LESISTEJ WIELKIEJ/: Lesista Wielka (858 m n.p.m.) -  Ostros (792 m n.p.m.) -  /KOTLINA SOKOŁOWSKA/: Sokołowsko (583 m n.p.m.) -  /GÓRY SUCHE/: Bukowiec (886 m n.p.m.) -  Schronisko PTTK "Andrzejówka" (799 m n.p.m.) -  Waligóra  (936 m n.p.m.) -  Pod Suchawą (864 m n.p.m.) - ,  Schronisko PTTK "Andrzejówka" (799 m n.p.m.) -  Przeł. Pod Turzyną (890 m n.p.m.) -  Turzyna (895 m n.p.m.) -  Rogowiec (870 m n.p.m.) - GÓRY WAŁBRZYSKIE:  /GÓRY CZARNE/: Przeł. Pod Wawrzyniakiem (568 m n.p.m.) -  Jedlina-Zdrój (426 m n.p.m.) - GÓRY SOWIE:  Jedlińska Kopa (744 m n.p.m.) -  Przeł. Marcowa (704 m n.p.m.) -  Włodarz (811 m n.p.m.) -  Przeł. Sokola (754 m n.p.m.) -  Schronisko "Orzeł" (875 m n.p.m.) -  Schronisko "Sowa" (900 m n.p.m.)

Trasa GSS dzień 5. Opracowanie własne w QGIS-ie. Podkład - WMS (geoportal).

Profil topograficzny 5 dnia wyprawy GSS.

Pobudką o godzinie 5:15 rozpocząłem kolejny dzień mojej przygody z Głównym Szlakiem Sudeckim. Na niebie pojawiło się dużo chmur, na szczęście póki co niegroźnych. Na wschodzie powoli wyłaniała się zza gór tarcza słoneczna, dająca nadzieję na dobrą pogodę dzisiejszego dnia.

Zebrawszy się w dalszą drogę podążyłem łagodną trasą () do Ostrosa (792 m n.p.m.), za którym dość stromą drogą () zeszedłem do Ługowina, przysiółka Kowalowej. Za hotelem "Eden" trasa () przekracza drogę krajową nr 35 i 2 km odcinkiem szosy doprowadziła mnie do Sokołowska.

Sokołowsko - to niewielka wieś (z liczbą mieszkańców - 944 - 2011 r.), malowniczo położona w Kotlinie Sokołowskiej. Jego początki sięgają ponad 600 lat wstecz, gdy powstała tutaj osada bezpośrednio związana z pobliskim zamkiem Radosno. Jednak dopiero XIX wiek przyniósł jego zdecydowany rozwój. Sokołowsko stało się wówczas celem odwiedzin hr. Marii von Colomb. Doceniła ona położenie wioski i postanowiła namówić swojego szwagra dr Hermanna Brehmera (prekursora walki z gruźlicą) na założenie w miejscowości sanatorium. Od tego wydarzenia rozpoczął się szybki rozwój Sokołowska. Powstało tu kilka kolejnych sanatoriów. Jako, że miejscowość odwiedzało sporo Rosjan, postanowiono zbudować tutaj cerkiew prawosławną, która stoi do dzisiaj i jest jedną z głównych atrakcji Sokołowska. Do najważniejszych zabytków Sokołowska należą:

- historyczne założenie urbanistyczne z 1854 r.

- cerkiew prawosławna p.w. św. Michała Archanioła z 1901 r.

- zespół dawnego Sanatorium dr Brehmera, z drugiej połowy XIX w. (sanatorium spalone w 2005 r.)

- drewniana zabudowa ulicy Głównej

- kościół ewangelicki, obecnie Matki Bożej Królowej Świata

Z Sokołowskiem związany był również Krzysztof Kieślowski (znany reżyser filmowy), który mieszkał tu w młodości. 

Poranek w okolicach Lesistej Wielkiej (858 m n.p.m.).

Hotel "Eden"  - Ługowina (przysiółek Kowalowej).

Popadające w ruinę Sanatorium Grunwald w Sokołowsku.

Zabudowa Sokołowska.

Powoli opuszczając senne dziś Sokołowsko ruszyłem w stronę Gór Suchych (). Pierwszym szczytem na mojej trasie, zaliczanym do Gór Suchych był Bukowiec (886 m n.p.m.). Prowadzi tam ze wsi trasa () obok starego cmentarza ewangelickiego, za którym znajduje się jedno z najbardziej stromych podejść na całym Głównym Szlaku Sudeckim. Niech o jego stromości świadczy fakt, że musiałem zatrzymywać się na nim aż sześciokrotnie, by nieco odpocząć. Na odcinku około 1 km pokonuje się tutaj ponad 300 metrów przewyższenia.

Z Bukowca (886 m n.p.m.), szlak () nieco łatwiejszą trasą prowadzi w pobliżu szczytów: Krzywucha (791 m n.p.m.) i Graniczna (846 m n.p.m.) oraz skrajem czynnego kamieniołomu melafiru do Schroniska PTTK "Andrzejówka" na Przeł. Trzech Dolin (796 m n.p.m.).

Schronisko PTTK "Andrzejówka" to obiekt wybudowany w 1933 roku. Obiekt dysponuje 28 miejscami w pokojach 2 - i 4 - osobowych. W przeciwieństwie do innych schronisk górskich, tutaj wyczuwa się specyficzną "górską" atmosferę, gdzie nie brakuję "górskich wyjadaczy" snujących opowieści nad kubkiem herbaty. W pobliżu schroniska na trasach organizowane są biegi narciarskie, w tym Bieg Gwarków. Ja zdecydowałem się zjeść w schronisku drugie śniadanie. 

Spod schroniska ruszyłem na najwyższy szczyt Gór Kamiennych - Waligórę (936 m n.p.m.). Prowadzi tam żółty szlak (). Samo podejście jest niebywale strome. Żeby wejść po zboczu na szczyt, nieraz musiałem chwytać się pobliskich drzew, by nie zsunąć się w dół. Na wierzchołku zrobiłem sobie pamiątkowe zdjęcie. Nie zamierzałem wracać do schroniska tą samą trasą, ze względu na stromość tego zbocza. Wybrałem więc wariant nieco dłuższy, ale biegnący znacznie łagodniej okrążając Waligórę (żółty szlak () do skrzyżowania pod Suchawą (928 m n.p.m.) i dalej czarnym () i niebieskim () do schroniska).

W pobliżu Waligóry, znajdują się ruiny zamku Radosno z przełomu XIII i XIV wieku. Zamek niestety od 1497 r., znajduje się w ruinie, zniszczony zbrojną wyprawą wojsk śląskich przeciwko raubritterowi - rycerzowi zarządzającemu zamkiem, który trudnił się rabowaniem i napadami na przejeżdżających Wysoką Drogą kupców i podróżników.       

Strome podejście na Bukowiec (886 m n.p.m.).

Bukowiec (886 m n.p.m.).

Suchawa (928 m n.p.m.), Kostrzyna (906 m n.p.m.) i Włostowa (903 m n.p.m.) widziane ze zbocza Granicznej (846 m n.p.m.).

Schronisko PTTK "Andrzejówka".

Waligóra (936 m n.p.m.) - najwyższy szczyt Gór Kamiennych.

Główny Szlak Sudecki () od Schroniska PTTK "Andrzejówka" prowadzi najpierw wzdłuż wyciągu narciarskiego na Hali pod Klinem i dalej już lasem przez: Klin (866 m n.p.m.), Turzynę (895 m n.p.m.), południowe i wschodnie zbocze szczytu Jeleniec (902 m n.p.m.) z ciekawymi formacjami skalnymi (Skalne Bramy) i Rogowiec (870 m n.p.m.) z ruinami zamku "Rogowiec" z XIII wieku do doliny Rybnej. GSS () omija ruiny zamku "Rogowiec". Żeby się tam dostać, należy kawałek przejść się żółtym szlakiem.

Zamek "Rogowiec" to najwyżej położony zamek w Polsce. Właściwie to trudno mówić o nim, jak o budynku skoro są to tylko ruiny. Początki murowanego zamku przypadają na połowę XIII w. (wcześniej istniała tu drewniana warownia), gdy książę Bolko I świdnicki kazał wybudować tutaj zamek, jako jedno z ogniw łańcucha umocnień wzdłuż granicy czeskiej. W XV wieku dostał się on w ręce rycerzy rozbójników. Od 1429 roku warownia przeszła w ręce rycerskiego rodu Schellendorfów (podobnie jak sąsiedni zamek Radosno), trudniących się rozbojem. W 1497 r. został on zdobyty i wysadzony w powietrze. Od tego czasu nie był nigdy odbudowywany.

Na stoku Rogowca (870 m n.p.m.) mam okazję zobaczyć z bliska rzadką i chronioną w Polsce roślinę - lilię złotogłów (Lilium martagon). Z Rogowca (870 m n.p.m.) trasa () sprowadziła mnie do doliny Rybnej, gdzie skończyła się moja przygoda z Górami Kamiennymi.

Przechodząc obok Gospody Sudeckiej szlak () prowadził mnie przez moment drogą wojewódzką nr 380 biegnącą dnem doliny. Następnie GSS () skręca w lewo i spina się na Przeł. Pod Wawrzyniakiem (568 m n.p.m.), by znów sprowadzić mnie w dół w pobliże stacji PKP Jedlina - Zdrój i dalej do Jedlinki - dzielnicy tego miasteczka. Ten krótki fragment w literaturze naukowej zaliczany jest do Gór Czarnych - pasma wchodzącego w obręb Gór Wałbrzyskich.

Jedlina-Zdrój - to miasto uzdrowiskowe (z liczbą mieszkańców wynoszącą 5082 osoby - 2011 r.), w którym leczeni są kuracjusze z takimi problemami jak: dychawica oskrzelowa, przewlekłe nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe zapalenia zatok, pylica płuc, choroby stawów i stany wyczerpania. Miejscowość może pochwalić się także ciekawymi zabytkami, z których najważniejsze to:

- założenie uzdrowiskowo-parkowe, po 1820 r.

- obecnie nieużytkowany kościół ewangelicko - augsburski

- dwa zabytkowe dworce: "Jedlina Dolna" i "Jedlina Górna"

- zabytkowe budynki, pałac i willa

- dom zdrojowy z początku drugiej połowy XIX w.

- pałac w Jedlince - dzielnicy Jedliny-Zdroju

Główny Szlak Sudecki () nie prowadzi do centrum Jedliny-Zdroju. Zamiast tego przeprowadza mnie jej skrajem do Jedlinki (dzielnica Jedliny-Zdroju). Przekraczając Bystrzycę wkroczyłem w pełne tajemnic pasmo Gór Sowich i Masyw Włodarza, w którym znajduje się kilka kompleksów, będących pozostałościami projektu Riese, realizowanego w czasie II wojny światowej przez hitlerowskie Niemcy. 

Schronisko PTTK "Andrzejówka" pod Waligórą (936 m n.p.m.).

Szczyt Turzyna (895 m n.p.m.).

Skalne Bramy w pobliżu ruin zamku "Rogowiec".

Lilia złotogłów (Lilium martagon) w pobliżu ruin zamku "Rogowiec".

Gospoda Sudecka w Rybnicy Małej - przysiółku Grzmiącej.

Tory kolejowe w pobliżu stacji PKP Jedlina-Zdrój.

Węzeł szlaków w pobliżu stacji kolejowej PKP Jedlina-Zdrój.

GSS () omija wszystkie trzy dostępne turystycznie obiekty Riese. Z Jedliny-Zdroju prowadzi na Jedlińską Kopę (744 m n.p.m.), za którą sprowadza na Przeł. Marcową (704 m n.p.m.), gdzie znajduje się węzeł szlaków (niebieski szlak prowadzący do Głuszycy) (). Dalej w pobliżu Włodarza (811 m n.p.m.), Jaworka (781 m n.p.m.) i Mosznej (771 m n.p.m.) zaprowadza do Grządek - koloni wsi Rzeczka (). Tutaj spotkałem Anię i Kasię, turystki wypoczywające w pobliskiej Rzeczce. Wybrały się one na wycieczkę do położonego w Masywie Włodarza jednego z obiektów Riese - kompleksu Osówka, z atrakcją "Tajemnicze Podziemne Miasto "OSÓWKA"". Najbliższe 3,9 km wędrowaliśmy wspólnie aż na Przeł. Sokolą (754 m n.p.m.). Trasa () na tym fragmencie przebiega malowniczymi łąkami.

Projekt Riese (Olbrzym) - to kryptonim największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec, rozpoczętego i niedokończonego w Górach Sowich oraz na zamku Książ i pod nim w latach 1943 -1945. Gdy w 1943 r. nasiliły się alianckie naloty na niemieckie miasta, w których były umiejscowione ważne dla przemysłu zbrojeniowego obiekty, postanowiono przenieść fabryki w miejsca, w których znajdą się one poza zasięgiem bombowców. Góry Sowie wydawały się idealną lokalizacją. Pojawiły się więc plany, by wybudować tu potężne bunkry i sieć podziemnych korytarzy i komór, a na zamku Książ stworzyć nowa kwaterę Hitlera. Poza tym miała zostać zmieniona reorganizacja całej sieci okolicznych dróg, a także chciano połączyć wszystko kolejką wąskotorową. Całość miała docelowo zostać połączona siecią tuneli. Plany te były, jak na ówczesne czasy bardzo ambitne. Do prac wykorzystywano kilkanaście tysięcy robotników, w większości więźniów i jeńców wojennych (głównie Żydów).
Prace objęły swym zasięgiem teren kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych na stokach gór: Włodarz, Jedlińska Kopa, Dział Jawornicki, na wzgórzu między miejscowościami Walim i Rzeczka, Moszna, Osówka, Soboń i Gontowa. W zboczach gór wiercono otwory w skałach, gdzie umieszczano materiały wybuchowe, w celu rozsadzenia podłoża skalnego. W ten sposób powstawały sztolnie i komory, które wzmacniano obudowami żelbetonowymi. Projekt Rise został ukończony tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej, wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a przynajmniej tunele do nich prowadzące zostały wysadzone.
Obecnie wiadomo o istnieniu ponad 9 km korytarzy i komór. Nieznane jest natomiast przeznaczenie poszczególnych obiektów i komór wchodzących w skład Riese. Również dziś odkrywa się nowe tunele, pozwalające stopniowo poznać ukrytą w podziemiach tajemnicę Gór Sowich.
Najważniejszymi znanymi obiektami wchodzącymi w skład projektu Riese są:
- zamek Książ i jego podziemia
- kompleks Rzeczka (Walim) - udostępniony dla zwiedzających
- kompleks Jugowice
- kompleks Włodarz - udostępniony dla zwiedzających 
- kompleks Głuszyca
- kompleks Osówka - udostępniony dla zwiedzających
- kompleks Soboń
- kompleks Gontowa
- Wielka Sowa
- kompleks Moszna (nie odnaleziono śladów jego istnienia)

Źródło: Brygier W. (2015): Przewodnik turystyczny - Główny Szlak Sudecki, Wyd. Compass, Kraków; Wikipedia.

Przeł. Marcowa (704 m n.p.m.).

Fragment Trasy Ekstremalnej - Podziemne Miasto Osówka. Fot.: http://www.osowka.pl/index.php

Łąki za Grządkami - kolonią Rzeczki (1).

Łąki za Grządkami - kolonią Rzeczki (2).

Sokół (862 m n.p.m.) z GSS przed Przeł. Sokolą (754 m n.p.m.).

Przeł. Sokola (754 m n.p.m.).

Przez Przeł. Sokolą (754 m n.p.m.) biegnie szosa między Rzeczką i Sokolcem. Tutaj dobiegła końca moja wspólna wędrówka, z nowo poznanymi miłośniczkami Gór Sowich. Z przełęczy, która zimą z powodu okolicznych wyciągów narciarskich tętni życiem, ruszyłem wyasfaltowaną drogą, ostro pod górę w kierunku schroniska "Orzeł" (ok. 20 min.) (). Po drodze mogłem podziwiać wspaniały widok w kierunku Masywu Śnieżnika, Wzgórz Wyrębińskich i Włodzickich. 

Schronisko "Orzeł" to prywatny obiekt turystyczny powstały w 1931 r.. Posiada 90 miejsc w pokojach od 1- do 6- osobowych oraz w dwóch salach zbiorowych (8- i 12- osobowych).

Dalsza trasa () wiodła kamienistą drogą pod górę, do kolejnego tego typu obiektu - schroniska "Sowa". Po drodze () minąłem pomnik poświęcony Carlowi Wiesenowi - miłośnikowi Gór Sowich, zaangażowanemu w budowę schroniska "Sowa" i wieży widokowej na Wielkiej Sowie (1015 m n.p.m.).

Początki historii schroniska "Sowa" związane są z 1897 rokiem. Powstał wówczas niewielki drewniany budynek z dwoma salami gościnnymi oraz jednym dużym i czterema małymi pokojami dla turystów (łącznie 8 miejsc noclegowych). Później obiekt był wielokrotnie modernizowany. Znajdujące się w rękach prywatnych schronisko, oferuje odwiedzającym go turystom 42 miejsca noclegowe.

Właśnie to schronisko stało się celem mojego dzisiejszego noclegu. Niestety miejsc w pokojach już zabrakło. Skorzystałem więc z możliwości rozbicia w jego pobliżu namiotu.

Pod koniec dnia udałem się jeszcze w stronę szczytu Wielkiej Sowy (1015 m n.p.m.). Wróciwszy z powrotem w okolice schroniska, dostałem zaproszenie na wspólne rozmowy przy ognisku od harcerek, które także rozbiły obok schroniska swoje namioty. Oczywiście skorzystałem z okazji. Niestety około godziny 23 nadeszła burza, która skutecznie nas odstraszyła od ogniska i zostaliśmy zmuszeni wrócić do swoich namiotów.    

Łąki pod Schroniskiem "Orzeł"  - widok w stronę okolicznych wzgórz i Masywu Śnieżnika (w oddali).

Schronisko "Orzeł".

Pomnik poświęcony Carlowi Wiesenowi - szlak między Schroniskiem "Orzeł" i Schroniskiem "Sowa".

Schronisko "Sowa".

Wieża widokowa na Wielkiej Sowie (1015 m n.p.m.).

Przydatne linki:

- Jedlina-Zdrój (strona internetowa Urzędu Miasta) - http://www.jedlinazdroj.eu/

- Kompleks Włodarz (Projekt Riese) - http://wlodarz.pl/

- Podziemne Miasto Osówka; Kompleks Osówka (Projekt Riese) - http://www.osowka.pl/

- Sokołowsko (oficjalna strona internetowa miejscowości) - http://sokolowsko.pl/
- Sztolnie Walimskie; Kompleks Rzeczka (Projekt Riese) - http://www.sztolnie.pl/